BASIÇLI KAPLAR, KALDIRMA VE İLETME EKİPMANLARI PERİYODİK KONTROLLERİ
KAZASIZ BİR İŞ YERİ ORTAMI İÇİN PERİYODİK KONTROL
İçerisinde yaşadığımız dönem içerisinde teknolojinin gelişmesi, makine ve aksamlarının artması beraberinde iş yaşamı ile ilgili kazaların artmasına neden olmuş ve buna bağlı olarak da güvenlik tedbirlerinin alınması gerekliliğini doğurmuştur.
Ülkemizde hali hazırda yürürlülükte bulunan “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” gereğince işletmelerde kullanılan basınçlı kaplar ve kaldırma-iletme ekipmanlarının periyodik kontrollerinin konularında uzman olan makine mühendislerince yapılması zorunlu hale getirilmiştir.
Bu bağlamda aşağıda isimleri verilen basınçlı kapların yılda 1 (bir) kez, kaldırma-iletme ekipmanlarının ise yılda en az 1 (bir) kez periyodik kontrollerinin yapılması gerekmektedir.( İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği)
Basınçlı Kaplar:
- Buhar Kazanı Periyodik Kontrolü,
- Kalorifer Kazanı Periyodik Kontrolü,
- Sıcak Su Kazanı Periyodik Kontrolü,
- Kızgın Yağ Kazanı Periyodik Kontrolü,
- Boyler Periyodik Kontrolü,
- Kompresör Periyodik Kontrolü,
- Hava Tankı Periyodik Kontrolü
- Genleşme Tankı Periyodik Kontrolü,
- Hidrofor Periyodik Kontrolü,
- Otoklav Periyodik Kontrolü,
- Emniyet Valfi Kontrolü,
- Basınçlı Kap Statüsünde Bulunan Özel Kazanların Periyodik Test ve Kontrolleri
Kaldırma-İletme Makinaları:
- Köprü Vinç Periyodik Kontrolü,
- Tavan Vinç Periyodik Kontrolü,
- Monoray Vinç Periyodik Kontrolü,
- Pergel Vinç Periyodik Kontrolü,
- Kule Vinç Periyodik Kontrolü,
- Mobil Vinç Periyodik Kontrolü,
- Gırgır Vinç Periyodik Kontrolü,
- Araç Üstü Vinç Periyodik Kontrolü,
- Caraskal Periyodik Kontrolü,
- Yük Asansörü Periyodik Kontrolü,
- Dış Cephe Asansörü Periyodik Kontrolü,
- Forklift Periyodik kontrolü,
- Lift Periyodik Kontrolü,
- Transpalet Periyodik kontrolü,
- Halat & Sapan Kontrolleri,
- Platform Periyodik Kontrolü,
- Yürüyen Merdiven ve Yürüyen Bant Periyodik Kontrolü,
Periyodik Kontrol Nedir? Neden Önemlidir?
Çalışma koşulları ve zamana bağlı olarak yukarıda sınıflandırılan basınçlı kaplar ve kaldırma-itme makinaları zaman içerisinde bozulmaya ve deforme olmaya başlarlar. Bu süreç ilerledikçe makinelerin ömrü git gide tükenir. Sürekli bakım ile bu durum geciktirilebilir ancak yalnızca yapılacak olan periyodik kontroller ve testler ile emniyetli bir şekilde çalışıp çalışmayacağı belirlenebilir.
Periyodik kontroller esnasında kontrolü yapılan cihaza ait tüm genel ve kritik noktalar incelenerek kayıt altına alınır. Gerekli bölümlerin kalınlık, uzunluk, derinlik, iç ve dış çap ölçümleri yapılır. Kontrolün son aşamasında cihaz ile birlikte deneyler gerçekleştirilir, deney sonrasında alınan gözlem ve ölçüm değerleri ile deney öncesi yapılan ölçümler karşılaştırılır.
Bu veriler karşılaştırılırken yürürlükte olan kanun, yönetmelik ve standartlara dayalı yorum ve sonuçlarda bulunulur. Cihazın çalışma durumu ayrıntılarıyla beraber raporlanarak ilgili firmaya teslim edilir.
Periyodik kontrolleri yaptırmak zorunlu mudur?
“İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” iş ekipmanın kontrolü madde 7 ve bakım ve onarımlar ile ilgili kısımlar madde 2 gereğince zorunludur.
İş ekipmanının kontrolü
MADDE 7 – (1) İşyerinde kullanılan iş ekipmanının kontrolü ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulur.
a) İş ekipmanının güvenliğinin kurulma ve montaj şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde ekipmanın, periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler tarafından kontrolü yapılır, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenir.
b) İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş ekipmanının;
1) Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerce periyodik kontrollerinin yapılması,
2) Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerce gerekli kontrollerin yapılması sağlanır.
c) Kontrol sonuçları kayıt altına alınır ve yetkililer her istediğinde gösterilmek üzere uygun şekilde saklanır.
(2) İş ekipmanı işletme dışında kullanıldığında, yapılan son kontrol ile ilgili belge de ekipmanla birlikte bulundurulur.Bakım ve onarım ile ilgili hususlar madde 2
2.1.2. Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri, 22/1/2007 tarihli ve 26411 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği, 31/12/2012 tarihli ve 28514 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği ve 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliğinde yer alan ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olmayan hususlar saklı kalmak kaydıyla ilgili standartlarda belirtilen kriterlere göre yapılır.
Kimler Periyodik Kontrol Yapabilir?
“İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” gereğince;Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri, makine mühendisleri ve makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır. Kaldırma ve iletme ekipmanlarının periyodik kontrolleri, makine mühendisleri ve makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
Neden Yaptırılmalı?
-İş kazalarının önüne geçmek
-Makine ve cihazların güvenli olarak kullanılmasını sağlamak
-Verimli çalışma koşullarını düzenlemek
-Makinelerin ömrünün uzamasına katkıda bulunmak
-İnsan-makine ilişkisine katkıda bulunmak
-Çevre kirlenmesinin önüne geçebilmek
-Üretimin verim arttırılmasına katkıda bulunmak
-Unutulmamalıdır ki, yapılan sürekli bakım ve periyodik kontroller sayesinde olası iş kazaları önlenerek, iş güvenliği sağlanmış olunur.
-Buda sağlıklı iş yaşamı, huzurlu çevre ve bereketli bir üretim demektir…
Kontroller Öncesi İşveren Tarafından Yapılması Gereken Ön Hazırlıklar Nelerdir?
1- BUHAR VE KIZGIN SU KAZANLARI İÇİN;
Öncelikle testin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için kazan soğuk olmalıdır. Ayrıca;
-Kazan ön ve arka kapakları açılmalı ve soğutulmalıdır.
-Kazana ait bilgiler hazırlanmalıdır.
-Kazan ısıtma yüzeyleri temizlenmelidir.
-Kazan üzerindeki bütün kaçaklar önlenmelidir.
-Kazan ile tesisat bağlantısı kesilmelidir. (Emniyet ventilleri, ana buhar çıkış vanası, prosestatlar vb.)
-Kazan tamamen su ile doldurulmalı ve hidrolik test için tesisat bağlantısı hazırlanmalıdır.
-Periyodik kontrol esnasında
-Kazancı Belgeli bir yardımcı kişi bulundurulmalıdır.
-Sicil bakım kartları hazır bulundurulmalıdır.
2- KIZGIN YAĞ KAZANLARI İÇİN;
Öncelikle testin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için kazan soğuk olmalıdır. Ayrıca;
-Kazan ön ve arka kapakları açılmalı ve soğutulmalıdır. • Kazana ait bilgiler hazırlanmalıdır.
-Kazan ısıtma yüzeyleri temizlenmelidir.
-Kazan üzerindeki bütün kaçaklar önlenmelidir.
-Kazan ile tesisat bağlantısı kesilmelidir. (Emniyet ventilleri, ana buhar çıkış vanası, prosestatlar vb.)
-Kazan tamamen yağ ile doldurulmalı ve hidrolik test için tesisat bağlantısı hazırlanmalıdır.
-Firma kontrol sırasında yardımcı personel ve gerekli ekipmanlar hazır bulundurulmalıdır.
-Sicil bakım kartları hazır bulundurulmalıdır.
3- KALORİFER KAZANLARI İÇİN;
Öncelikle testin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için kazan soğuk olmalıdır. Ayrıca;
-Kazan duman boruları ve çevresi temizlenmelidir.
-Kazan üzerindeki bütün kaçaklar önlenmelidir.
-Kapalı genleşme depolu sistemler için; Kazan ile tesisat bağlantısı kesilmelidir. (emniyet ventilleri, sıcak su çıkış, dönüş vanaları, blöf vanası)
-Açık genleşme depolu sistemler için; Kazan ile tesisat bağlantısı kesilmelidir. (sıcak su çıkış, dönüş vanaları, blöf vanası)
-Emniyet gidiş ve dönüş boruları körlenmelidir.
-Periyodik kontrol esnasında Kazancı Belgeli bir yardımcı kişi bulundurulmalıdır.
-Sicil bakım kartları ve ateşçi belgesi hazır bulundurulmalıdır.
4- KOMPRESÖR HAVA TANKLARI İÇİN;
-Kompresörün çalışmasını sağlayan elektrik şalteri kapatılmalıdır.
-Hava tankı üzerindeki basınçlı hava tahliye musluğundan tamamen boşaltılmalıdır.
-Hava tankı üzerindeki prosestat ve emniyet ventilleri sökülmelidir.
-Kompresör üzerindeki basınçlı hava çıkış borusu, çekvalf hava tankı ile bağlantılı olacak şekilde sökülmelidir. (pistonlu kompresör için)
-Hava tankı üzerindeki basınçlı hava giriş-çıkış boruları kör tıpa ile kapatılmalıdır.
-Hava tankı içerisinde hava kalmayacak şekilde (taşıncaya kadar) tamamen su ile doldurulmalıdır.
-Hava tankı üzerinde test bağlantı yerleri hazırlanmalıdır.
-İş Sağlığı ve Güvenliği tedbirleri alınmalıdır.
-Sicil bakım kartları hazır bulundurulmalıdır.
5- HİDROFORLAR İÇİN;
-Hidroforun elektrikle olan bağlantısı kesilmelidir.
-Hidrofor tankı içerisindeki basınçlı hava, tahliye musluğundan tamamen boşaltılmalıdır.
-Hidrofor tankı üzerindeki prosestat ve emniyet ventilleri sökülmelidir.
-Hidrofor tankı giriş ve çıkış ana stop valfleri sıkıca kapatılmalıdır.
-Hidrofor tankı, içerisinde hava kalmayacak şekilde (taşıncaya kadar) tamamen su ile doldurulmalıdır.
-Hidrofor üzerinde hidrostatik test için test bağlantı yerleri hazırlanmalıdır.
-Membranlı hidroforlar için kontrol mühendisi ile görüşülmelidir.
-Sicil bakım kartları hazır bulundurulmalıdır.
6- KAPALI GENLEŞME TANKLARI İÇİN;
-Elektrikle olan bağlantısı kesilmelidir.
-Sicil bakım kartları hazır bulundurulmalıdır.
-7- KALDIRMA CİHAZLARI (VİNÇ, FORKLİFT v.b.) İÇİN;
-Kaldırma testleri için kaldırma kapasitesinin statik için 1,25; dinamik için 1,1 katı kadar ve yük kaldırma diyagramına göre yükler hazırlanmalıdır.
-Yük kaldırma diyagramları test ve kontrolden önce Uzmanımıza teslim edilmelidir.
-Kontrol için gerekli olacak (sapan, çelik halat, kanca, yükler v.b.) hazır bulundurulmalıdır.
-Kontrol sırasında işyeri ve kontrol edilecek aracın özelliğine göre operatör, işaretçi, işyeri güvenlik şefinin bulunması gereklidir.
-Kontrol edilecek araçların Bakım kartları hazır bulundurulmalıdır.
-Sicil bakım kartları ve operatör belgeleri hazır bulundurulmalıdır.